Eklem Burkulması

Eklemi saran bağ dokularının zorlanması veya yırtılmasıdır. Eklem burkulması, genellikle ani hareketle oluşur. Düşme veya burkulma sebep olabilir. En sık ayak bileği, diz ve el bileğinde görülür. Belirtiler arasında şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı bulunur. Hafif, orta veya şiddetli olabilir. Tedavi dinlenme, buz ve bandajla yapılır. Gerekirse fizik tedavi uygulanır.

Eklem Burkulması Belirtileri Nelerdir?

Ağrı, en yaygın belirtisidir. Genellikle burkulmanın hemen ardından başlar. Ağrı, eklem hareket ettirilmeye çalışıldığında daha da şiddetlenebilir. Hafif burkulmalarda ağrı kısa süreli olabilirken, ağır burkulmalarda ağrı uzun sürebilir. Burkulma sonrası bölgede ödem oluşur. Bu, dokularda sıvı birikmesiyle meydana gelir. Şişlik genellikle birkaç saat içinde fark edilir hale gelir ve üzerine bastırıldığında hassasiyet hissedilir.

Kan damarlarının zarar görmesiyle cilt altında kan birikmesi oluşabilir. Bu durum morarma ya da mavi-mor renk değişimi şeklinde görülür. Morarma birkaç gün içinde renk değiştirerek sarıya dönebilir. Burkulan eklemde ağrı ve şişlik nedeniyle hareket etme yetisi azalır. Özellikle yürüme, kolu kaldırma ya da bileği oynatma gibi günlük hareketler zorlaşabilir. Burkulan bölgede iltihabi bir süreç başlar. Bu nedenle cilt yüzeyinde sıcaklık artışı ve kızarıklık olabilir. Bu belirtiler genellikle şişliğe eşlik eder. Burkulma anında “çıt” ya da “pat” sesi duyulabilir.

Bu ses, bağ dokularının zorlandığını ya da yırtıldığını gösterebilir. Aynı anda ani bir boşluk hissi ya da hareketle birlikte eklemde bir zorlama hissi oluşabilir. Eklem burkulması sonrasında eklem zayıf hissedilebilir. Özellikle ayak bileği gibi yük taşıyan eklemlerde kişi üzerine basmakta zorlanabilir, denge kaybı yaşayabilir. Eğer bu belirtiler şiddetliyse, ağrı dinmiyorsa ya da hareket mümkün değilse mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Doğru teşhis ve tedavi, iyileşme sürecini hızlandırır ve kalıcı hasar riskini azaltır.

Eklem Burkulması Neden Olur?

Kontrolsüz veya beklenmedik bir şekilde yapılan ani hareketler eklemin normal hareket sınırlarını zorlar. Bu durum bağ dokuların gerilmesine veya yırtılmasına yol açarak burkulmaya neden olabilir. Özellikle spor sırasında ya da günlük hayatta düşme durumlarında, yere yanlış basmak ya da dengesiz inmek eklem üzerine fazla yük bindirebilir. Eklem burkulması meydana gelebilir. Spor yaparken yanlış teknikler kullanmak ya da yeterince ısınmadan egzersize başlamak eklemlerin korunmasız kalmasına neden olur. Bu da burkulma riskini artırır. Ayağı yeterince desteklemeyen ya da yüksek topuklu gibi dengesiz ayakkabılar, özellikle ayak bileği burkulmalarına yol açabilir.

Ayak zemine yanlış basarsa burkulma yaşanabilir. Kaygan, eğimli ya da bozuk zeminlerde yürümek ya da koşmak eklem kontrolünü zorlaştırır. Bu da burkulmaya açık hale getirir. Kaslar, eklemlere destek sağlar. Kaslar yeterince güçlü değilse ya da kişi denge problemi yaşıyorsa, eklemler korunamaz ve daha kolay burkulur. Kaslar ve eklemler çok yorgun olduğunda, refleksler yavaşlar ve vücut koordinasyonu azalır. Bu da eklemde dengesizliğe neden olabilir ve burkulma riski oluşturur. Daha önce burkulmuş bir eklem, yeterince iyileşmeden zorlanırsa tekrar burkulmaya açık hale gelir. Eski yaralanmalar bağların zayıf kalmasına neden olabilir.

Eklem Burkulması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Eklem burkulması yaşandığında, ilk yapılması gereken ilgili bölgeyi zorlamamaktır. Dinlenmek, dokuların kendini onarmasına fırsat verir. Etkilenen bölgeye ağırlık verilmemeli ve hareket ettirilmemelidir. Bu, iyileşme sürecini hızlandırır ve hasarın ilerlemesini önler. Burkulmanın hemen ardından bölgeye buz uygulamak şişliği ve ağrıyı azaltır. Buz, damarlarda daralma sağlayarak kan akışını yavaşlatır ve iltihaplanmayı azaltır. Buzu doğrudan cilde temas ettirmemek önemlidir.

Havluya sararak 15-20 dakikalık aralıklarla uygulanmalıdır. Elastik bandajlarla burkulan eklem sarılırsa şişlik azaltılabilir. Ancak bandaj çok sıkı olmamalıdır; kan dolaşımını engellememesi gerekir. Sıkıştırma, dokulara destek sağlar ve hareket esnasında daha az acı hissedilmesini sağlar. Burkulan bölgenin kalp seviyesinin üzerinde tutulması, ödemin ve şişliğin azalmasına yardımcı olur. Bu yöntem özellikle ilk 48 saatte etkili olur.

Örneğin ayak bileği burkulduysa bir yastık üzerine uzatılarak yüksekte tutulmalıdır. Ağrı ve iltihabı azaltmak için doktor önerisiyle ağrı kesici veya antienflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar hem hareket kabiliyetini arttırır hem de iyileşme sürecini konforlu hale getirir. Burkulan eklemi sabit tutmak amacıyla atel, bileklik veya özel bandajlar kullanılabilir. Bu araçlar, iyileşme sürecinde eklemin yanlış pozisyonda hareket etmesini önler.

Aynı zamanda hastanın günlük aktivitelerini daha güvenli şekilde yapmasına olanak tanır. İyileşme sürecinin ilerleyen dönemlerinde kas gücünü geri kazanmak ve eklem hareketliliğini arttırmak için fizik tedavi gerekebilir. Uzman eşliğinde yapılan egzersizler, eklemin tekrar burkulmasını önlemeye yardımcı olur. Çok ciddi burkulmalarda, özellikle bağ dokularında yırtık veya kopma varsa cerrahi tedavi gerekir. Bu durumlarda ortopedi uzmanı tarafından değerlendirme yapılır. Cerrahi sonrası rehabilitasyon süreci oldukça önemlidir.